ایزوپروپیل الکل

ایزوپروپیل الکل یا اتانول؟ مساله این است! هنگام انتخاب بهترین ماده برای ضدعفونی سطوح و دست‌ها بارها با این سوال مواجه شده‌ایم که شما کدام نوع الکل را ترجیح می‌دهید: اتانول یا ایزوپروپیل؟ در رابطه با ماهیت

ایزوپروپیل الکل صحبت کردیم اما اتانول یا الکل اتیلیک ترکیب شیمیائی با بوی خاص و آتش‌گیری است و شاید مهم‌ترین کاربرد آن در ساخت نوشیدنی‌های الکلی باشد. جز این مورد  در صنایع مختلفی از آن استفاده‌ می‌شود. اتانول به دلیل نقطه انجماد پائین در صنعت ضدیخ‌سازی کاربرد دارد و از آنجا که حلال بسیار خوبی است، در صنعت عطرسازی، رنگسازی و … هم نقش مهمی دارد. محلول ۸۵٪ – ۷۰ آن به عنوان محلول ضدعفونی‌کننده کاربرد دارد. واقعیت این است که هر دو الکل از نظر خواص ضدعفونی‌کننده سطوح شباهت بسیاری به هم دارند اما در رابطه با ضدعفونی کردن پوست تفاوت‌هایی میان آن‌ها دیده می‌شود. برای تمیز کردن ابزار کوچک کافیست آن‌ها را حدود ۱۰ دقیقه به اتانول یا

ایزوپروپیل الکل آغشته کرده تا کاملا ضدعفونی شوند. اتانول با تغییر دادن پروتئین و حل کردن چربی، میکرو ارگانیسم‌های آن‌ها را از بین می‌برد و باعث نابودی بسیاری از سلول‌های باکتریایی و ویروسی از جمله ویروس HIV و هپاتیت A می‌شود اما در برابر هاگ یا اسپور بی‌اثر است. این الکل غالبا در غلظت ۷۰ درصد مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا سرعت تبخیرش در غلظت‌های بالاتر افزایش می‌یابد و خلوص بیشتری هم دارد و در غلظت‌های پایین‌تر نیز اثرش کاهش پیدا می‌کند. در  ساختار برخی صابون‌ها و دستمال‌های مرطوب اتانول یافت می‌شود اما به دلیل ایجاد خشکی در سطح پوست، نباید به طور مستقیم و بدون مواد افزودنی روی پوست مصرف شود. سرعت تبخیر ایزوپروپیل مشابه با اتانول است و به همان روش سلول‌های باکتریایی و ویروسی را نابود می‌کند ولی با توجه به اینکه آسیب کمتری به بافت‌های زنده پوست می‌زند، برای ضد عفونی کردن پوست بهتر از اتانول است. یکی دیگر از مزایای ایزوپروپیل الکل نسبت به اتانول این است که سمّیت کمتری دارد به همین دلیل از آن به طور گسترده به عنوان حلّال و مایع تمیزکننده استفاده می‌شود. در ایران با آغاز شیوع کرونا و نیاز شدید بازار به مواد ضدعفونی کننده،  برای واردکنندگان

ایزوپروپیل الکل مجوز در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت صادر شد و آنها نیز به محض رسیدن این محصول، آن را در اختیار شرکت‌های داروسازی و یا فروشندگان مجوزدار زیر نظر اتحادیه قرار دادند. همین مساله باعث شد که کمبود این ماده شیمیایی در بازار احساس نشود.

کاربرد ایزوپروپیل الکل

ایزوپروپیل الکل به طور عمده در تولید محصولات شوینده خانگی مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از داروها و محصولات بهداشتی و مراقبت از پوست نیز با استفاده از این ترکیب آلی تهیه می شوند. این الکل نوع دوم، یک ترکیب ایده آل برای صنعت داروسازی است. ایزوپروپانول می تواند به استون تبدیل شود و از آن به عنوان یک ترکیب حد واسط استفاده شود. 2-پروپانول به عنوان افزودنی به بنزین نیز استفاده می شود. یکی دیگر از موارد 

کاربرد ایزوپروپیل الکل، استفاده از آن به عنوان حلال است. این ترکیب می تواند طیف گسترده ای از ترکیبات غیر قطبی را در خود حل کند. به همین علت از این الکل برای تمیز کردن برخی از قطعات و ابزارها نیز استفاده می شود.

کاربردهای ایزوپروپیل الکل

ایزوپروپیل الکل از الکل های همه کاره ای است که در زمینه های مختلف از جمله پزشکی، صنعت و مصارف خانگی از آن استفاده می شود. این الکل یک حلّال خوب است که طیف وسیعی ترکیبات غیر قطبی را در خود حل می کند و در مقایسه با اتانول تقریبا اثری از روغن باقی نمی گذارد و نسبت به بسیاری از حلّال های موجود سمّیت کمتری دارد به همین دلیل از آن به طور گسترده به عنوان حلّال و مایع تمیز کننده استفاده می شود. برخی از مهم ترین کاربردهای ایزوپروپیل الکل عبارتند از: . پزشکی

• ضد عفونی کننده؛ الکل مالشی از کشنده های باکتری است اگرچه وما از رشد آن ها جلوگیری نمی کند. این الکل قادر به از بین بردن قارچ ها و ویروس ها نیز می باشد با این حال مهم است که از غلظت کمتر از 50 درصد استفاده نکنید زیرا باکتری ها را به طور موثر از بین نمی برد
• حالت تهوع بعد از عمل؛ شواهد نشان داده بو کردن الکل مالشی توسط بیمار باعث می شود علائم حالت تهوع بعد از عمل 50 درصد سریع تر از استفاده داروهای ضد تهوع سنتی مانند زوفران کاهش یابد. برای این منظور معمولا از یک پد پنبه ای آغشته به الکل استفاده می شود
• ضد عفونی کننده سطوح؛ از الکل مالشی برای ضد عفونی کردن ابزاری همچون قیچی، دما سنج و دیگر سطوح استفاده می شود اگرچه الکل به اندازه ضد عفونی کننده های بیمارستانی قابل اطمینان نیست و ممکن است به پوشش محافظ بعضی اشیا از جمله آجرهای پلاستیکی و لنزهای شیشه ای آسیب بزند

استفاده موضعی اکثر تولید کنندگان الکل مالشی آن را با غلظت های مختلف یعنی 70 تا 90 درصد الکل عرضه می کنند. به طور کلی گفته شده الکل مالشی 70 درصد برای استفاده خانگی و پوست بهتر است.

• ماده قابض؛ الکل یک ماده قابض طبیعی است که می تواند به محکم شدن منافذ پوست کمک کرده و پوست را با طراوت کند. از این الکل می توانید بعد از تمیز کردن پوست و قبل از استفاده از مرطوب کننده یا ضد آفتاب استفاده کنید. ناگفته نماند الکل مالشی پوست را خشک می کند و نباید آن را روی نواحی خشک پوست اعمال کرد. استفاده از الکل روی جوش های باز یا پوست بعد از اصلاح باعث سوزش می شود
• دئودورانت؛ در صورتی که نیاز فوری به دئودورانت دارید می توانید از الکل مالشی به عنوان راه حلی سریع استفاده و آن را مستقیما زیر بغل خود اسپری کنید، این کار را بلافاصله بعد از شیو کردن انجام ندهید زیرا پوست را لکه دار می کند. می توانید از روغن های معطر همچون اسطوخودوس برای خوشبو شدن آن استفاده کنید
• کشیدن آب گوش؛ اگر هنگام شنا یا حمام کردن آب وارد گوش شما شده نصف قاشق چای خوری الکل مالشی را با نصف قاشق چای خوری سرکه سفید مخلوط کرده، با قطره چکان اندکی داخل گوش بریزید، در صورت عفونت گوش یا پارگی پرده گوش از آن استفاده نکنید
• دردهای عضلانی؛ قرار دادن یک پارچه آغشته به الکل مالشی روی ماهیچه های دردناک می تواند باعث خنک شدن ناحیه شده و جریان خون در این نواحی را تحریک کند. پارچه الکلی را تنها روی ناحیه کوچکی قرار دهید و توجه داشته باشید الکل توسط پوست جذب می شود و نباید آن را روی کل بدن اعمال کرد
• جدا کردن کنه؛ اگر سگ یا گربه دارید برای جدا کردن کنه از بدنش مقداری الکل به آن بزنید تا کنه سست شده و راحت تر از بدن حیوان جدا شود، بعد از این کار اندکی الکل روی ناحیه بمالید تا ضد عفونی شود

تولید ایزوپروپیل الکل

دو روش اصلی زیر برای تولید

ایزوپروپیل الکلوجود دارد که در هر دو روش از پروپن به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود. ۱- آبدهی مستقیم پروپیلن با کمک کاتالیزور اسیدی همگن ۲- آبدهی غیر مستقیم پروپیلن با کمک کاتالیزور اسیدی ناهمگن (CH۳) ۲CHOH → (CH۳) ۲CO + H۲

آیا ایزوپروپیل الکل سمی است ؟

سمیت این ماده بسیار شبیه به اتانول اما شدیدتر از آن است. میزان اثرگذاری و سمیت الکل ها با وزن مولکولی آنها رابطه مستقیم دارد، از این رو ایزوپروپیل در مقایسه با اتانول اثرگذاری بیشتری دارد. مکانیسم عملکرد دقیق این ترکیب بر روی سیستم عصبی مرکزی مشخص نیست . در برخی از منابع اعدادی به عنوان دوز کشنده برای انسان عنوان شده اند، اما بنظر چنان قابل تایید نیستند.  

عوارض خوردن و مضرات ایزوپروپیل الکل

کسی که IPA می نوشد فورا مست می شود. این اثرات شامل اختلال در گفتار ، ناپايداري هنگام راه رفتن و استفراغ است.  همچنین نوشیدن آن برای دستگاه گوارش بسیار تحریک کننده است. نوشیدن زیاد آن می تواند باعث استفراغ ، اسهال ، درد و خونریزی در معده و روده شود که در نهایت منجر به کم آبی ، فشار خون پایین ، شوک و کما می شود.